Δευτέρα 14 Σεπτεμβρίου 2009

Το αυτάρεσκο γονίδιο

Πρόσφατα είχα μια ωραία συζήτηση με έναν πολύ έξυπνο τυπάκο. Η συζήτηση ήταν γύρω από το βιβλίο "Το εγωιστικό γονίδιο" και πόσο αυτό το βιβλίο, ως βιολόγος που είναι, είχε αλλάξει εκ βάθρων τη κοσμοθεωρία του. Συλλήβδην, μου εξηγούσε ότι ο μόνος δρόμος λειτουργίας του ανθρώπου είναι αυτός που καθοδηγείται από την ανάγκη για επικράτηση και όλες οι άλλες συμπεριφορές είναι απλώς αποτυχημένα πειράματα. Όλες οι συμπεριφορές - θρησκεία, πολιτικές προτιμήσεις, σεξουαλική συμπεριφορά- καθοδηγούνται από τελολογικές βλέψεις. Ακόμη και μία συμπεριφορά που φαινομενικά είναι αλτρουιστική, μεσοπρόθεσμα αποσκοπεί σε ένα όφελος.
Με τη σειρά μου, σκεπτόμενος τα όσα άκουγα δεν ήμουν σίγουρος ότι υπήρχε κάποιο λάθος σε αυτή τη συλλογιστική. Διατήρησα όμως τις επιφυλάξεις μου, γιατί από μικρός- αν και με περιστασιακές αμφιταλαντεύσεις και "εσωτερικό" κόπο- νιώθω ότι τα αισθήματα μου προς τους άλλους και η πίστη μου μάλλον δεν κρύβουν κάποια ιδιαίτερη σκοπιμότητα ή την ανάγκη πλήρωσης ενός οφέλους. Από την άλλη ένας βιολόγος αντιπαραβάλει ότι ακόμη και αυτά τα συναισθήματα έχουν ως όφελος την εσωτερική ψυχική υγεία, αφού η δικαιολόγηση των πράξεων μας επιβάλλεται από έναν θρησκευτικό κώδικα ηθικής και ένα διαιωνισμένο κοινωνικό σύστημα που διαπαιδαγωγεί κατάλληλα ώστε να διακατεχόμαστε από ενοχές.
Για να είμαι ειλικρινής βρίσκω όλες αυτές τις αναλύσεις ενδιαφέρουσες. Όσο και μερικώς επαρκείς ή κατά πολύ άχρηστες. Αν όπως λέμε, η ανθρώπινη ψυχή και διάνοια αποτελεί μία άβυσσο, δεν κατανοώ γιατί τα κίνητρα της πρέπει να είναι τόσο απλά. Αν όντως υπάρχει το εγωιστικό γονίδιο, δεν κατανοώ γιατί ανατρέχοντας στο παρελθόν πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι αυτό θα επικρατήσει και στο μέλλον.
Δεν γουστάρω να λέω "στα 'λεγα" σε οποιοδήποτε αγαπημένο μου πρόσωπο όχι μόνο από αγάπη, όχι μόνο από αλτρουισμό, όχι μόνο επειδή εγώ δεν ξέρω τα πάντα αλλά γιατί ακόμη και αν τα ήξερα δεν σημαίνει ότι η μία ή η άλλη έκβαση των πραγμάτων θα ήταν αναγκαστικά σωστή ή λάθος. Προς το παρόν αρκούμαι στην απόλαυση που συλλογικά οι ανθρώπινες ψυχές αντλούν από την αγάπη. Εγωιστικά και μη. Και για όποιον πιστεύει ότι οι βιολόγοι προσφέρουν μία πιο επαρκή απάντηση ας δει όλη τη σειρά ενός anime πασίγνωστου στο χώρο, του neon genesis evangelion. Και αν πιστεύει ότι οι βιολόγοι μπορούν να απαντήσουν με + και - τι θέλει να πει ο ποιητής τι να πω....

Δεν υπάρχουν σχόλια: